De bekendste Samurai van allemaal, Miyamoto Musashi, zegt het zo:

Zowel in het vechten als in het dagelijks leven moet je beslist maar toch kalm zijn. Maak kennis met de situatie zonder gespannen te zijn en toch niet roekeloos, je geest bezadigd en toch onbevooroordeeld. [Het boek met vijf ringen]

Niemand hoeft ons echt te overtuigen over het nut van kalmte. We kennen de voordelen: je denkt helder; je neemt geen overhaaste beslissingen; je wordt niet bang.

Maar hoe word en blijf je kalm?

Onze maatschappij is er één van energiedrankjes, een 24-uurs nieuwscyclus en meedogenloze sociale mediabronnen. Vooruit, vooruit, vooruit.

De Samurai hadden antwoorden. En ze komen overeen met de wetenschap:

De richtlijnen voor de Samurai om rustig te blijven:

• veel trainen
• veel nadenken over het ergste wat er kan gebeuren

De samurai hebben veel getraind in vechtsporten en veel gedacht over de dood. Ze dachten echt héél veel na over de dood. Een krijger beschouwt het als zijn grootste zorg om te allen tijde de dood in het oog te houden, elke dag en elke nacht, van de ochtend van nieuwjaarsdag tot de avond van oud en nieuw. Dat zou jij als krijger ook doen.

Onderzoek toont aan dat heel hard trainen en je voorstellen dat het ergste dat kan gebeuren twee krachtige technieken zijn om kalmte te bevorderen.

Samurai trainden onuitputtelijk. Ze geloofden sterk dat je altijd "voorbereid" moest zijn.

Wie overleeft catastrofale scenario's zoals samurai-gevechten? De mensen die zich hebben voorbereid. Volgens Johnson en Leach is het soort mensen dat overleeft het soort mensen dat zich op het ergste voorbereidt en van tevoren oefent ... Deze mensen moeten tijdens calamiteiten geen overwegingen meer maken omdat ze die op voorhand al gemaakt hebben.

'Negatieve visualisatie' is een van de belangrijkste instrumenten van het oude Stoïcisme en de wetenschap ondersteunt het. Echt nadenken over hoe vreselijk dingen kunnen zijn, heeft het ironische effect dat je je realiseert dat ze in het echt niet zo slecht zijn.

Een gevoel van controle

Oké, maar je wilt niet de hele dag trainen in zwaardvechten of denken aan de dood. Ik snap het. Eerlijk gezegd, ik ook niet. Dus wat is hier de sleutel?

Onderzoek toont aan dat de meest krachtige manier om stress of angst te bestrijden - om kalm te blijven - is om een  gevoel van controle te hebben.

Voor samurai gaven de onophoudelijke trainingen en het visualiseren van de ergst mogelijke dingen tijdens de strijd een gevoel van controle. Zonder een gevoel van controle, wanneer de stress groot wordt, kunnen we niet helder denken.

Alles wat jou een gevoel van controle over je situatie geeft, helpt je om je hoofd koel te houden. Dus wat is dat voor jou? Meer informatie? Oefening? Ondersteuning van anderen? Dat zijn dan de zaken die jou zullen helpen om je hoofd koel te houden.

Let op: ik zei "gevoel van controle" - het hoeft zelfs geen legitieme controle te zijn, alleen het gevoel dat je controle hebt kan wonderen doen. Zelfs een geluksbrenger kan helpen. Veel geluksbrengers geven een gevoel van controle, en dat gevoel van controle maakt eigenlijk dat mensen beter presteren. 

Ik hoor je al denken: kalm? Zijn samurai niet degenen die altijd luidkeels schreeuwen terwijl ze met een zwaard zwaaien? Wel, dat was een bewuste tactiek om hun vijanden bang te maken. Musashi legt uit: "In een één-op-één gevecht moet je ook het voordeel van de verassing gebruiken om de vijand bang te maken met je lichaam, zwaard of stem,... In een één-op-één gevecht storten we ons op onze vijand en doen alsof we toeslaan met ons zwaard terwijl we "Ei!" roepen om de vijand af te leiden. Maar we sneden met ons zwaard vlak na onze schreeuw." [Het boek met vijf ringen]

Slim gezien. Dit zijn het soort slimme ideeën die voortkomen uit een cool hoofd. De Samurai waren geweldige krijgers. Ze bevochten hun vijanden in epische veldslagen. Maar zoals Musashi en de anderen in hun geschriften over kalm zijn duidelijk maken, is de belangrijkste strijd die om jezelf te overwinnen.

“Vandaag is de overwinning op jezelf van gisteren.” [Het boek met vijf ringen]

En voor veilig werken?

Dat lijkt me allemaal ook heel toepasbaar op veilig werken.

• Regelmatig nadenken over de risico's van je werk is zeker zinvol. We moeten niet de hele tijd lopen nadenken over een mogelijk arbeidsongeval, maar er geregeld bij stilstaan is geen slecht idee. Het kan een extra motivatie zijn om goed voorbereid en veilig aan het werk te beginnen.
• Ook "trainen" zodat je jouw job helemaal onder de knie hebt, is voor veel jobs een goed idee. Nieuwe collega's kan je extra in het oog houden, wie nog niet "gerodeerd" is, maakt makkelijker een fout
• Alles wat jou een gevoel van controle over je situatie geeft, helpt je om je hoofd koel te houden. Dus wat is dat voor jou? Voorbereiding? Meer informatie? Oefening? Ondersteuning van anderen? Dat zijn dan de zaken die jou zullen helpen om je hoofd koel te houden.