Je (veiligheids)cultuur verspreidt zich via het kopieerapparaat

- Gedrag & Cultuur

Kopieergedrag

Vrouwen die per twee aan tafel zitten, hebben de neiging om bijna gelijktijdig te eten. Ze kopiëren wederzijds elkaars eetgedrag, vooral bij het begin van de maaltijd. De meeste mensen die samen aan tafel gaan, stemmen hun eetgedrag op elkaar af. Ze eten meer of minder naargelang hun tafelgenoten dat ook doen. Wie alleen aan tafel zit, heeft de neiging minder te eten.

Roel Hermans, een psycholoog verbonden aan de Radboud Universiteit van Nijmegen, zette honderdveertig jonge vrouwen die elkaar niet kenden per twee aan tafel, serveerde hen een maaltijd en observeerde hen tijdens het eten. Bleek dat de vrouwen niet op hun eigen ritme aten, maar meestal binnen de vijf seconden na een hap van hun tafelgenoot zelf ook een hap namen. Ze deden het allebei; het maakte niet uit wie de eerste hap nam, de andere volgde. Dit volg- of kopieergedrag was vooral groot aan het begin van de maaltijd. Het gesprek tussen beiden bleek dit gedrag niet te onderbreken. De neiging tot kopiëren bleek sterker dan de drang om te converseren. Het gesprek werd simpelweg tijdelijk onderbroken.

Dit kopieergedrag verloopt volkomen onbewust en werd ook al tijdens andere activiteiten waargenomen, bijvoorbeeld bij jongvolwassenen die alcohol drinken. Zij blijken zelfs het drinkgedrag van acteurs te kopiëren wanneer ze naar een film kijken.

En ja, jonge medewerkers kopiëren ook het gedrag van oudere medewerkers. Vooral wanneer ze aan het begin van hun ontdekkingstocht binnen de onderneming zijn. Dramatisch daarbij is dat ze vooral de ‘truken van de foor’wat bedoel je hiermee? kopiëren: hoe je het werk met minder inspanning kunt doen, hoe je een veiligheidsprocedure kunt omzeilen zonder dat het wordt opgemerkt of hoe je toch het beoogde aantal meldingen van onveilige situaties kunt realiseren zonder ook maar één effectieve melding te doen.

Omgekeerd kan het kopieergedrag ook positief werken: bij koperbedrijf Aurubis  zal een nieuwkomer die bijvoorbeeld de trapleuning niet vasthoudt, daar onmiddellijk op aangesproken worden. En dat geldt ook voor andere vormen van (on)veilig gedrag. Iedereen houdt de trapleuning vast. Iedereen gebruikt oordopjes in bepaalde ruimtes, … Dat is intussen zozeer de norm geworden dat nieuwe medewerkers er ook automatisch in meegaan. 


De mens, een kuddedier

De Brit Marc Earls, auteur van het boek De ultieme kudde, krijgt tijdens een MT-event in Nederland de aanwezige managers zover dat ze op zijn verzoek schreeuwen en een wave starten. Waarom hij dit zo nodig wil? De wave is simpelweg bedoeld om aan te geven dat we allemaal kuddedieren zijn, volgers van de rest van de massa. Eén iemand begint een wave (in dit geval de persoon die links vooraan in de zaal zat, omdat Earls het nu eenmaal aan hem vroeg), waarna de rest vanzelf mee gaat doen. Als de persoon die start maar overtuigend genoeg is.

De wave, het dansje, het algehele kuddegedrag: ‘het laat zien dat mensen veel meer worden beïnvloed door andermans gedrag dan ze zelf zullen toegeven’, zegt Earls. ‘We zijn fundamenteel een sociaal wezen. Onze hersenen zijn ontworpen om te reageren op anderen. Je wist vanochtend waar de koffie stond, want je zag andere mensen ervandaan komen met een kopje. Je weet waar je tijdens dit evenement moet gaan zitten, want je ziet andere mensen zitten. ‘


Leuk voorbeeld

Ter illustratie laat Earls een beroemde scène uit de film When Harry Met Sally zien, waarin Sally (gespeeld door Meg Ryan) net doet alsof ze een orgasme heeft. Earls: ‘Kijk naar de mensen om je heen als je de video bekijkt, het raakt ons. We gebruiken de keuzes en beslissingen van onze buren om te bepalen hoe we zelf gaan reageren.’

Wanneer het fakeorgasme voorbij is, zegt een oudere dame aan een tafeltje verderop in de film:‘I’ll have what she’s having.’  Earls grijpt deze uitspraak aan om nogmaals zijn punt te maken: ‘Het gedrag van anderen heeft de grootste invloed op onszelf. Daar denken we niet aan. We denken aan medewerkers, klanten en media en zien hen als individuen. Maar mensen staan in contact met elkaar.’

Dat brengt ons tot een essentiële conclusie: de belangrijkste verklaring voor het gedrag van onze medewerkers is het gedrag van anderen. Niet het minst het gedrag van leidinggevenden, die door de groep onbewust worden beschouwd als rolmodellen.


Test tussendoor

Het volgende testje illustreert hoe contact tussen mensen hun keuzes bepaalt. In welke mate gaat het volgens jou  bij de volgende opties om een individuele of een sociale keuze? Met andere woorden: welk van deze producten is het meest een individuele keuze?

  • de muziek die we beluisteren;
  • wat we aan goede doelen geven;
  • de deodorant die we kopen;
  • de autoverzekering die we afsluiten;
  • de alcohol die we drinken op een feestje.

Deodorant! Earls: ‘Weet jij of je buurman een roller gebruikt, een spray, een stick of een crème? Mensen weten het simpelweg niet van elkaar.’

De verklaring voor de sociale keuzes ligt voor de hand. Muziek raad je elkaar aan. Goede doelen zijn vaak geïnspireerd door onderwijs, religie of acties via sociale media. Via die kanalen wordt dus vaak begonnen met geld ophalen. Verzekeringen zijn zo ingewikkeld dat de meeste mensen niet eens zelf over een keuze nadenken en alcohol drink je met vrienden of bekenden.



Wat kunnen we hiermee?

Voor organisaties is het goed te weten dat keuzes worden gemaakt vanuit interactie met anderen. Ter illustratie laat Earls het publiek een oefening doen. De aanwezigen moeten in tweetallen elkaars hand vasthouden en de ander van de grond krijgen. Lees: ze moeten samen springen. Als de oefening voorbij is, vat Earls samen wat er gebeurde: ‘Eerst zag ik een paar vreemde blikken, de WTF-look. Vervolgens gingen er wat stelletjes worstelen. Toen startte één iemand met springen. De rest van de zaal kopieerde dat gedrag en dat verspreidde zich. De essentie is simpelweg: als je iets wilt verspreiden binnen je organisatie, dan moet je zorgen dat het gekopieerd wordt. Als er bijvoorbeeld een crisis heerst, zijn mensen niet geïnteresseerd in de feiten, maar in wat hun buurman erover zegt.’

Zo zal een poster die mensen de richtlijn geeft: “Denk eraan: altijd veilig werken!” minder impact hebben dan een poster met gezichten van medewerkers met daar telkens bij: “Ik werk veilig voor: mijn kinderen, m’n partner, m’n hobby, …”. Dat appelleert aan de motivatie én aan het kopieergedrag van mensen.



En in de praktijk?

Hierbij een handig checklistje:

  1. Vraag je af welk soort gedrag je precies waarneemt
    Is het een ‘me-thing’ of een ‘we-thing’? Doen mensen dit ook in aanwezigheid van anderen of zouden ze dat juist lastig vinden? Een helm dragen of niet is bijvoorbeeld duidelijk een “we-thing”

  2. Heb je al een sociale strategie bepaald?
    Heb je nagedacht over de vraag wie de opiniemakers zijn op de werkvloer en op welke manier je hen kunt inschakelen als ‘lichtend voorbeeld’?
    Bij Audi bijvoorbeeld was de afdeling carrosseriebouw in een veranderingstraject naar een meer participatieve cultuur meteen enthousiast. Zij hebben in het hele traject een voortrekkersrol blijven spelen en hun enthousiate reacties en de resultaten die zij haalden met hun vernieuwde aanpak werkte zo aanstekelijk dat er zelfs een gezonde vorm van concurrentie ontstond.

  3. Heb je weet van het netwerk waarin je doelpubliek zit?
    Toen het schoenenmerk Converse hoorde dat de 100 Club in Londen moest sluiten, legde het bedrijf snel een cheque op tafel zodat de club nog vijf jaar open kon blijven. Waarom? Daar zat het publiek van Converse. Zo moet ieder merk en iedere organisatie zijn eigen netwerk(en) vinden: de mainstreampop in Amerika werkt vaak samen met de kerken, want daar komen meer mensen samen dan waar dan ook.

  4. Steel en kopieer zelf
    Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en steel je een ongeluk, dat is de filosofie van Marc Earls. ‘Kopieer wat succesvol was bij anderen, zoals iedereen doet, en probeer dingen uit. “Originality is for people with very short memories”, zei Grayson Perry al.’

Zin in meer?

We zijn héél flexibel, en houden van een uitdaging! Laat ons weten waar u naar op zoek bent en wij zoeken mee!

contacteer ons